Tuesday, March 31, 2009

SOVRE EL AZNO I LA AZNEDAD


SOVRE EL AZNO I LA AZNEDAD
Roz Kohen
-------------------------------------

En los anyos de 1950, los aznos se aviyan empesado a amenguarsen en las kalejas de Estambol, ma ainda se viyan en las kampanyas.
En estos tyempos, las konversasyones sovre el azno eran muy popular. La djente miravan de kitar lisyones morales sovre el komporto del azno en atribuandole todo modo de partikularidades.
Aviya el azno de las konsejikas de Djoha. Estas konsejas eran bazadas sovre los atadijos kon su azno. El azno era una angarya grande para Djoha, ma, en mismo tyempo era todo su bueno. Si Djoha perkurava a venderlo en el charsi, kada uno le topava mil i un kusur. Si se asentava sovre el azno lo maldiziyan por ser kruelo, i si kaminava allado de su azno lo kontatavan por bovo.
Eramos i enturados kon djente ke se kontava por aznos: el yerno de Ernesta, Mando el pezgado i Menahem el kazalino.
Akel diya de myerkoles, el yerno de Ernesta estava asentado en la kavane de Sari Madam pasando su tyempo en nada. Klaro, ke sin ofisyio i echo, el era konsiderado komo un azno. Se burlavan del:
"Ke azes azno?" I adjustavan:
"Azneyandote por siguro."
I komo el yerno de Ernesta era kayadiko i maho, diziyan:
“Azno kayado por savyo kontado.” O, “Azno battal, provecho par al vizindado".
Kada uno kon su valor, i esto se reflektava en el presyo de la dota. Entonses, kuando kazo Ernesta a su ija, eya no pago muncha dota, i toda la djente disheron ke el yerno se fue al “presyo de azno.” I, se adjustava:
"Azno nasio i azno se va murir."
Uzavan a repetar por el, "Azno no muere de tikiya!" Es por esto ke syertos de los vizinos lo yamavan para ke les de un mano mezmo kuando estava kansado i hazino. I se diziya:
"Na, ya reusho a suvir los lenyos de banyo para todos los vizinos." Ma, al lugar de remersiyarlo, arebashavan:
"De azno no sale benadam."
Teniyamos un vizino muy aksi, Menahem el kazalino. A kada uno ke le avlava, iva dando rompidas. Por esto, la djente ni lo saludavan, i miravan de no tener dingun trato kon el.
"Vites el azno, ni preto, ni blanko," se diziya por este modo de djente.
Los ijikos de la male, mismo ke se espantavan de Menahem, se burlavan del kuando lo viyan en la kaleja, i se eskondiyan en gritando:
“Zera de azno! Kara de azno!”
Menahem, se inyerveyava en bushkando para ver ken aviya gritado. I, los ijikos se fuyiyan en diziyendosen:
"Na, ya viene el azno para aharvarmos."
Mando el pezgado era diferente . Se uzava de apartar los "aznos kon yular" de los "aznos sin yular." El azno kon yular es un azno vistido bueno i ke se da ayres de un panyo. I el azno sin yular, era "azno por azno." "Azno de vista, i azno de meoyo." Mando era azno kon yular porke saviya darse ayres i grandezas.
I mozotros, komo Djoha, no mos despartiyamos de los aznos ke konosiyamos i de los aznos de las konsejikas, en muestra filozofiya i konversasiyones de kada’l diya.
Y'ay anyos ke no vide un azno verdadero aki en los Estados Unidos. Portanto, me akodro de las dichas sovre el azno i de sus lisyones. Por mi, el byervo 'azno' tyene una rikeza i una variyetad ke dingun byervo en una otra
lingua no tyene.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ilustrasion: Roz Kohen

No comments:

Post a Comment

  El espanyol sefardí  Paperback – 2 abril 2024 de  Manuel Gálvez Ibáñez   (Autor)